lato 2015

Poetyka w świetle kulturoznawstwa

Tomasz Kunz

a b s t r a k t

Z osobliwym uczuciem czyta się dzisiaj pisany w połowie lat 80. ubiegłego wieku tekst Michała Głowińskiego, w którym ten wybitny badacz i teoretyk literatury zapowiada ostateczne przezwyciężenie odziedziczonego po przełomie antypozytywistycznym dychotomicznego podziału na metody zewnętrzne i wewnętrzne oraz nastanie nowej ery w badaniach literackich dzięki zastosowaniu metody integralnej, której podstawę miała stanowić komunikacjonistyczna koncepcja dzieła literackiego1)M. (...)

Nowe sytuacje poetyki

Tomasz Mizerkiewicz

a b s t r a k t

Poetyka bywa współcześnie nieraz opisywana jako dziedzina zmuszona do wykonywania gestów defensywnych. Powiada się zatem, że nadal dotyczą jej sformułowane przez poststrukturalizm zarzuty o skłonność do poszukiwania ejdetycznej literackości, o potrzebę uogólniania tego, co niezbywalnie idiomatyczne, o zamykanie literatury w zamkniętym systemie pojęć i tak dalej1)Dorota Korwin-Piotrowska przypomniała niedawno ów zestaw będących w obiegu zastrzeżeń wobec poetyki, zob. (...)

Przed czym poetykę ratuje doświadczenie? Wstępne rozpoznania

Joanna Krajewska

a b s t r a k t

„(…) doświadczenie jest owocem pracy, przeżycie jest fantasmagorią przeżycia”.
Walter Benjamin1)W. Benjamin, Pasaże, red. R. Tiedemann, przekł. I. Kania, posł. Z. Bauman, Kraków 2005, s. 843.

Kantowską antropologię filozoficzną fundują cztery pytania: co mogę wiedzieć?, co powinienem czynić?, czego mogę się spodziewać? (...)

Poetyka, etyka i globalizacja

Mary Gallagher

Czy ścieżki globalizacji przecinają, czy mogą się przecinać z pracami dotyczącymi poetyki, a w szczególności etycznego momentu pisania? W jaki sposób i gdzie – w pisaniu i czytaniu – oddziałują siły oraz ciążenie globalizacji (lub można na nie oddziaływać)? (...)

Arspoetyka

Ewa Kraskowska, Agnieszka Kwiatkowska, Joanna Grądziel-Wójcik

a b s t r a k t

– propozycja terminologiczna utworzona od łacińskiego ars poetica, sztuka poetycka. Stosując kryterium gatunkowo-tematyczne, można nią objąć co najmniej trzy rodzaje tekstów literackich i metaliterackich tworzących w zachodnim uniwersum kulturowym wyraziste continuum od antyku po teraźniejszość: 1) klasyczne poetyki normatywno-opisowe kodyfikujące zasady uprawiania różnogatunkowej twórczości literackiej; 2) właściwe dla liryki modernistycznej wiersze autorefleksyjne poświęcone różnie rozumianej istocie sztuki poetyckiej, często – lecz nie obligatoryjnie – zatytułowane Ars poetica; 3) samouczki i poradniki twórczego pisania adresowane do niezawodowych autorów i autorek; także eseistykę poświęconą tajnikom warsztatu pisarskiego. (...)

List

Lucyna Marzec

a b s t r a k t

Przegląd wypowiedzi teoretycznych dotykających zagadnienia listu w polskojęzycznym dyskursie literaturoznawczym XX wieku pozwala uwypuklić wszystkie te akcenty przemian teorii, których kontynuacją (ale nie zwieńczeniem) jest tzw. (...)

Gdzie się zbudziłem, czyli poranek w bloku według Stanisława Barańczaka

Joanna Grądziel-Wójcik

a b s t r a k t

Stanisław Barańczak, Gdzie się zbudziłem

Gdzie się zbudziłem? gdzie jestem? gdzie jest
strona prawa, gdzie lewa? gdzie góra, a gdzie
dół? spokojnie; spokojnie: to jest moje ciało,
leżące na wznak, to ręka, w której zwykle
trzymam widelec, a tą drugą chwytam
nóż lub wyciągam ją na przywitanie;
pode mną prześcieradło, materac, podłoga,
nade mną kołdra i sufit; po lewej
ręce ściana, przedpokój, drzwi, butelka z mlekiem
stojąca już pod drzwiami, bo po prawej widzę
okno, a za nim świt; pode mną
przepaść pięter, piwnica, a w niej hermetycznie
zamknięte słoje z kompotem na zimę;
nade mną inne piętra, strych z bielizną
na sznurach, dach, telewizyjne
anteny; dalej, po lewej, ulica
wiodąca na zachodnie przedmieścia, za nimi
pola, szosy, granice, rzeki i przypływy,
oceanu; po prawej, już w szarych zaciekach
świtu, inne ulice, pola, szosy, rzeki,
granice, mroźne stepy, lodowate lasy;
pode mną fundamenty, ziemia, otchłań ognia,
nade mną chmury, wiatr, blednący księżyc,
ledwie widoczne gwiazdy, tak:
odnaleziony,
przymyka jeszcze oczy, z głową w miejscu
krzyżowania się wszystkich pionów i poziomów,
przybity do tych wszystkich naraz krzyży
miarowymi ćwiekami dudniącego serca. (...)

Pustka

Małgorzata Cieliczko

a b s t r a k t

1. Pustka w nauce i sztuce – prolegomena filozoficzne

Termin „pustka” jest obecny w różnych dziedzinach myśli: od nauk ścisłych i technicznych, przez przyrodnicze, psychologiczne i społeczne, aż po teologiczne czy filozoficzne1)Multidyscyplinarność tej kategorii poświadczają chociażby wieloautorskie tomy skoncentrowane wokół problemu pustki, których poszczególne artykuły istotnie różnią się przyjmowanymi perspektywami badawczymi; mowa o zbiorach: Wszechświat, bezład, pustka, red. (...)

Synestezja

Zuzanna Kozłowska

a b s t r a k t

– transdyscyplinarny termin stosowany przez przedstawicieli rozmaitych dziedzin nauki, odsyła do całej gamy mniej lub bardziej pokrewnych zjawisk, których wspólnym fundamentem jest zasada intersensualności. Synestezja to, najogólniej mówiąc, twórczy „dialog zmysłów”, w obrębie którego skojarzeniu, splątaniu i obustronnej kontaminacji ulegają rozmaite kanały sensualne. (...)