Hui Zhang
A b s t r a k t
Artykuł omawia sposób przedstawiania i opisywania Chin w dziełach Borisa Pilniaka. Autor stawia tezę, iż twórczość fikcyjna i dzienniki podróżne Pilniaka reprezentują dwa podejścia w literackiej reprezentacji Chin: wyobrażone [imaginary] i dokumentarne [documentary]. Elementem łączącym owe podejścia jest fundamentalna dla pisarza wizja eurazjatycka, którą z jednej strony można postrzegać jako dziedzictwo uniwersalistycznej postawy rosyjskiej tradycji modernistycznej, a z drugiej jako odpowiedź na kryzys tożsamości narodowej, który wyrasta z ówczesnych realiów geopolitycznych. Wyobrażenia Pilniaka na temat Chin miały charakter produktu ubocznego wyobraźni poetyckiej w dziełach napisanych przed 1922 rokiem. Tam kontynuowany był palimpsestowy proces wpisywania mitu chińskiego w rosyjskie środowisko literackie, co przekładało się na utrwalenie pojęciowej internalizacji „Chin” w kształtującej się po swojemu Rosji. Przykładem jest obraz „Kitaj-gorodu” w powieści Nagi rok, który generował różne symboliczne znaczenia Chin. Od roku 1922 wariacje narracyjnej scenerii w prozie Pilniaka odzwierciedlały wpływ ówczesnych wydarzeń na obsesyjne myśli autora dotyczące historycznego związku Rosji i Azji. Wielkie znaczenie dla Pilniaka miała jego wyprawa do Chin w 1926 roku, której rezultatem jest Kitajskij dniewnik (Dziennik chiński). Państwo chińskie staje się tam punktem odniesienia rosyjskiej autorefleksji, socjopolitycznych i ideologicznych wahań. Łącząc wyobrażenie historii z komentarzem na temat rzeczywistości, Pilniak, w różnych sposobach przedstawiania Chin, pragnął zobrazować zmieniającą się tożsamość Rosji, zarówno z jej mitologizowanej przeszłości, jak z i uwydatnionej teraźniejszości.