Forum Poetyki | jesień 2019

Drugi numer „Forum Poetyki” poświęcony interpoetyce formułuje liczne zagadnienia do niej należące jeszcze śmielej i bardziej wieloaspektowo niż numer pierwszy. Przede wszystkim uzupełnia problematykę szczególnej podwójności, jaką opisują studia interpoetologiczne.

Jakie bowiem doświadczenie staje się udziałem małoletnich czytelników, którzy wybierają – i to wybierają masowo – lekturę popularnego cyklu powieściowego Pamiętnik 8-bitowego wojownika Cube Kida, czyli znanej nowelizacji gry komputerowej Minecraft? Poetyka gry staje się podstawą poetyki powieści i w tej postaci zyskuje oraz sprawdza swoje nowe możliwości. Można przy tym Pamiętnik analizować jako dzieło odrębne i śledzić role wyznaczone przezeń dla czytających, wydaje się jednak, że cykl powieści o 8-bitowym wojowniku bywa odbierany najczęściej w innym trybie tj. jako proponujący jednocześnie poetykę powieści i poetykę kultowej gry komputerowej. Z tej właśnie podwójnej interpoetologicznej perspektywy oglądany cykl daje wyjątkową, unikatową przyjemność lekturową i otwiera nową przestrzeń odbiorczą, gdzie wartością staje się pomysłowe nakładanie świata powieści na świat gry.

Interpoetyka zachęca do poznawania różnych podwojeń i złożeń zachodzących między poetykami dzieł przygotowanych w odmiennych mediach czy gatunkach. Przeniesienie poetyki do odmiennego medium lub uruchomienie innego wymiaru poetyki w danym medium powoduje, że utwór wymaga specjalnej, interpoetologicznej lektury oraz analizy. W tym numerze proponujemy kilka podobnych lektur. Inez Okulska pokazuje, jak współczesne programy komputerowe próbują generować teksty w konkretnej poetyce, co można sprawdzić nawet na przykładzie tekstu popularnej piosenki Eda Sheerana. Lucyna Marzec szkicuje projekt nowego badania tradycyjnej epistolografii, które analizowałoby złożenia kilku wymiarów, np. zapisanego tekstu uzupełnianego o dodatki „materialne” w formie wklejek, kolorowych rysunków, drobnych przedmiotów. Bezpośrednio nawiązuje do projektu Marzec Honorata Sroka w artykule o interpoetyce autobiografii, której interesującym przypadkiem są słowno-wizualne kompozycje pary polsko-brytyjskich artystów awangardowych Franciszki i Stefana Themersonów. Wspomniany już problem nowelizacji gier komputerowych w przekrojowym ujęciu podejmuje Joanna Sikorska. Fascynujący przypadek twórczości poetyckiej Tomasza Pułki analizuje Paulina Chorzewska; młody artysta opatrywał komentarzami artystycznymi sreenshoty, tj. zrzuty stron internetowych, na których zamieszczał swoje teksty liryczne. Weronika Szwebs poddaje uważnemu oglądowi dyskretne zagadnienie przekładoznawcze – miejsca wpisywania przez polską tłumaczkę Przyjemności tekstu Rolanda Barthesa słów będących silnie odczuwalnymi odesłaniami do polskiej tradycji literackiej, do której nie nawiązywał francuski autor. Zdaniem Szwebs, zadziałał w tym przypadku „przyjemnościowy” imperatyw nakładania poetyki tekstu Barthesa na nieznane mu teksty polskiej literatury. Przemysław Kaliszuk przypomina ekscentryczną powieść Ryszarda Schuberta Trenta Tre opartą na nawiązaniach do marginalnych, pozapominanych tekstach kultury, przez co wymusza unikatową interpoetologiczną lekturę prowadzoną między złożeniami zauważalnymi i niezauważalnymi. Ewa Rajewska analizuje klasyczne heritologiczne studium Freemana Tildena i zastanawia się nad pożytkami wynikającymi dla literaturoznawstwa z jego projektu interpretowania skomplikowanych ontologicznie obiektów dziedzictwa kulturalnego. Nikodem Wołczuk definiuje „wariant” w jego ujęciu klasycznym i nowogenetycznym. Wreszcie Ewa Kraskowska omawia nowatorską monografię Anny Łebkowskiej poświęconą somatopoetyce.

Interpoetyka, której próbkę dajemy w tym numerze „Forum Poetyki”, daje wgląd w bardzo aktualne procesy radykalnych przemieszczeń poetyk. Analizowane dzieła i eksperymenty stanowią równocześnie część tych procesów, ich dokumentację oraz obserwację. Być może i sama interpoetyka jako praktyka badawcza musi równie śmiało definiować oraz komplikować swój status ontologiczny.